TAHLİL EDİLEN ESERLER
SIRA NO	KİTAP ADI	YAZAR ADI	BLOGDAKİ YERİ	TÜRÜ
1	DOĞU'NUN BAŞBUĞU YILMA DURAK'IN MAMAK MEKTUPLARI	FATİH BAYHAN	2016 Şub.	Tanıtım
2	ÜLKÜCÜ HAREKET ÜZERİNE NOTLAR	HAYATİ BİCE	2015 Ocak	Tanıtım
3	GAMALI HAÇ İLE KIZIL YILDIZ ARASINDA BİR YAZAR: CENGİZ DAĞCI	ABDULVAHAP KARA	2014 Kasım	Tanıtım
4	SÜRGÜNDEKİ PADİŞAH	AYDIN  ÇAKMAK	2014 Kasım	Mülakat
5	DİYARBAKIR TUTANAĞI	ABDULLAH MOLLAOĞLU	2014 Kasım	Mülakat
6	KARANFİL	OSMAN GAZİ KANDEMİR	2014 OCAK	Tanıtım
7	İSTANBUL MEKTUPLARI	FATİH KERİMÎ	2014 Ocak	Tahlil
8	LİMİTSİZ YAŞAM	NICK VUJICIC	2013 Şubat	Tanıtım
9	YAŞADIĞIM GÜNLER	KAZIM TAŞKENT	2013 Şub.	Tahlil
10	İSTANBUL MEKTUPLARI	FATİH KERİMÎ	2013 Ocak	Tahlil
11	TARIK BUĞRA'DAN NOTLAR	TARIK BUĞRA	2012 Ağustos	Tanıtım
12	BİR ULTRA MARATONCUNUN HİKAYESİ: CESARET YALNIZDIR	BAKİYE DURAN	2012 Temmuz	Tahlil
13	BEN RTÜK BAŞKANIYKEN…	SEDAT NURİ KAYIŞ	2011 Aralık	Tanıtım
14	İNGİLİZ İSTİHBARAT RAPORLARINDA FİŞLENEN TÜRKİYE	BÜLENT ÖZDEMİR	2011 Mayıs	Tahlil
15	DR. MECİT BARLAS'IN ANILARI	EMRE BARLAS	2011 Mayıs	Tahlil
16	RUMELİ'NİN ESARET GÜNLERİ	BOGDAN FİLOV	2011 Mayıs	Tahlil
17	FOTOĞRAFLARLA 20. YÜZYILIN SOSYAL TARİHİ: 1940'LAR	NİCK YAPP	2011 Nisan	Tahlil
18	ASİ'DEN GAZİ'YE KARİKATÜRLERDE ATATÜRK	İSMAİL ŞEN	2011 Nisan	Tahlil
19	BİR ÖMÜR	KAMRAN İNAN	2011 Mart	Tanıtım
20	FOTOĞRAFLARLA 20. YÜZYILIN SOSYAL TARİHİ	NİCK YAPP	2011 Mart	Tahlil
21	GAZİ M.KEMAL PAŞA’NIN HAYATI: ANADOLU’DA TÜRK MİLLİ MÜCADELESİ	EMİN MUHAMMED SAİD, KERİM HALİL SABİT	2011 Mart	Tahlil
22	SULTAN II. ABDÜLHAMİD ARŞİVİ: İSTANBUL FOTOĞRAFLARI	IRCICA VE İSTANBUL B.B. K. AŞ -KOMİSYON	2011 Şubat	Tahlil
23	SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN ARŞİVİNDEN DÜNYA	HAKAN YILMAZ	2011 Şubat	Tahlil
24	KIRIM'A SEYAHAT	FATİH KERİMÎ	2011 Şub.	Tahlil
25	KİBRİT KUTUSUNDAKİ SARIKAMIŞ-SİBİRYA GÜNLÜKLERİ	MEHMET FUAD TOKAD	2011 Şubat	Tahlil
26	AVRUPA KARİKATÜRLERİNDE II. ABDÜLHAMİD VE OSMANLI İMAJI	NECMETTİN ALKAN	2011 Şubat	Tahlil
27	YAVUZ ARGIT ARMAĞANI	MUSTAFA BİROL ÜLKER	2011 Ocak	Tanıtım
28	BU DEFA NİÇİN HARP EDECEĞİMİ BİLİYORUM	İBRAHİM SORGUÇ	2010 Aralık	Tanıtım
29	BİR SEMAVERLİK MUHABBET: BİRAZ DA SİZ BENİ DİNLEYİN HÂTIRALAR	YAHYA AKENGİN	2010 Kasım	Tanıtım
30	ERZURUM  FIKRALARI	M. ZEKİ KILIÇ-YAŞAR ATNUR	2010 Eylül	Tanıtım
31	İNSAN GELECEKTE YAŞAR	TURAN GÜVEN	2010 Eylül	Tahlil
32	O YILLAR: 12 EYLÜL’DEN ANILAR, MEKTUPLAR VE BELGELER	YAŞAR OKUYAN	2010 Eylül	Tahlil
33	YANIKKALE-KAPIALTI	OĞUZHAN CENGİZ	2010 Eylül-Ekim	Tahlil
34	GÖNÜL DAĞINDA BİR GARİP: NEŞET ERTAŞ KİTABI	HAŞİM AKMAN	2010 Ağustos	Tanıtım
35	HALEP’TE ADIM ADIM OSMANLI’NIN İZİNDE	H.İBRAHİM YAKAR, AHMET ÖZPAY	2010 Ağustos	Tanıtım
36	TÜRKLER ARASINDA	VERNEY LOVETT CAMERON	2010 Ağustos	Tanıtım
37	İSTANBUL’DAN MEKTUPLAR: 1909–1912	MAURİCE BARİNG	2010 Ağustos	Tanıtım
38	SERABA HARCANMIŞ BİR ÖMÜR: OSMAN BÖLÜKBAŞI	FATİH ARTVİNLİ	2010 Ağustos	Tanıtım
39	EMİN BEYİN DEFTERİ: HATIRALAR	EMİN SAZAK	2010 Temmuz	Tahlil
40	BAĞLANTI KURMAK: ALEXANDER GRAHAM BELL	NAOMİ PASACHOFF	2010 TEMMUZ	Tanıtım
41	BAŞARIYA YÜRÜYENLER	SÜLEYMAN DOĞAN	2010 Haziran	Tahlil
42	ELEKTRİK ÇAĞININ MUCİDİ: THOMAS ALVA EDİSON	GENE ADAİR	2010 Haziran	Tanıtım
43	MUSTAFA KEMAL’İN CAN YOLDAŞI: ALİ ÇAVUŞ	ZEYNEL LÜLE	2010 Haziran	Tahlil
44	ZAMAN MAKİNESİ: SAAT VE TOPLUM 1300-1700	CARLO M. CİPOLLA	2010 Haziran	Tahlil
45	İKİ DARBE ARASINDA	İSKENDER PALA	2010 Haziran	Tahlil
46	HEP İSMET PAŞA’NIN YANINDA	ALİ İHSAN GÖGÜŞ	2010 Mayıs	Tahlil
47	KARANLIĞIN RENGİ BEYAZ	KERİM-SELİM ALTINOK	2010 Mayıs	Tanıtım
48	SIRÇA KÖŞKÜN MASALCISI: KEMALETTİN TUĞCU’NUN YAŞAMÖYKÜSÜ	NEMİKA TUĞCU	2010 Mayıs	Tanıtım
49	BARAK’TAN AVRASYA’YA: YAŞADIKLARIM, GÖRDÜKLERİM, ÖĞRENDİKLERİM	BEKİR OKAN	2010 Mayıs	Tahlil
50	SARIKAMIŞ’TAN ESARETE” 1915–1920	TUĞGENERAL ZİYA YERGÖK	2010 Nisan	Tahlil
51	OSMANOĞULLARI VE AYDINLARIN ANLATIMIYLA II. ABDÜLHAMİD	MEHMET TOSUN	2010 Nisan	Tahlil
52	HER ŞEY SU İLE BAŞLADI	HELEN KELLER	2010 Nisan	Tanıtım
53	ORHAN KOLOĞLU İLE SÖYLEŞİLER: BİLİMSELDEN MEDYATİKE TARİH	BARIŞ DOSTER	2010 Nisan	Tahlil
54	BALKANLAR’DAN ORTADOĞU’YA  OSMANLI-İNGİLİZ İLİŞKİLERİ: (1908–1910)	ÖNDER KOCATÜRK	2010 Mart	Tanıtım
55	AİLEMİZ ÖZEL SAYISI	MURADİYE DERGİSİ	2010 Mart	Tahlil
56	SOL AYAĞIM	CHRİSTY BROWN	2010 Mart	Tahlil
57	SEYYAHLARIN GÖZÜYLE ERZURUM	HANİFİ HANCI	2010 Mart	Tahlil
58	TARİHÇİLERİN KUTBU: HALİL İNALCIK KİTABI	EMİNE ÇAYKARA	2010 Mart	Tahlil
59	TÜRKİYE’NİN HAVACILIK EFSANESİ: NURİ DEMİRAĞ	FATİH M. DERVİŞOĞLU	2010 Şubat	Tahlil
60	EROZYON DEDE: HAYRETTİN KARACA KİTABI	ŞENGÜN KILIÇ HRİSTİDİS	2010 Şubat	Tahlil
61	EJDERHA SAVAŞÇISI: RABİA KADİR	ALEXANDRA CAVELİUS	2010 Şubat	Tahlil
62	ERZURUM YOLCULUĞU	ALESANDR SERGEYEVİÇ PUŞKİN	2010 Ocak	Tanıtım
63	İNSAN İSTERSE: AZMİN ZAFERİ ÖYKÜLERİ 4	MÜMİN SEKMAN	2010 Ocak	Tanıtım
64	AVRUPA SEYAHATNAMESİ	FATİH KERİMÎ	2010 Ocak	Tahlil
65	TANIDIĞIMIZ İNSANLAR, YAŞADIĞIM OLAYLAR	MÜFİT EKDAL	2009 Aralık	Tahlil
66	TRABLUSGARP CEPHESİ HATIRALARI	YUSUF GEDİKL	2009 Aralık	Tahlil
67	YAHYA KEMAL’İN DÜNYASI	SÜHEYL ÜNVER	2009 Aralık	Tanıtım
68	İNGİLİZ SUBAYININ ANILARI: PLEVNE MEYDAN MUHAREBESİ	VON HERBERT	2009 Aralık	Tahlil
69	MAHMUT ŞEVKET PAŞANIN GÜNLÜĞÜ	MAHMUT ŞEVKET PAŞA	2009 Kasım	Tanıtım
70	HATIRALAR: TANIDIKLARIM	ARNOLD JOSEPH TOYNBEE	2009 Kasım	Tahlil
71	FOTO MUHABİRİ ARA GÜLER’İN HAYAT HİKÂYESİ	NEZİH TAVLAŞ	2009 Kasım	Tanıtım
72	KEMAL SUNAL FENOMENİ	OSMAN ÖZSOY	2009 Kasım	Tanıtım
73	ÇOCUKLUĞUM	CENGİZ AYTMATOV	2009 Kasım	Tanıtım
74	İSTİKLÂL’İN BEDELİ	NECDET SEVİNÇ	2009 Kasım	Tahlil
75	SEFERBERLİK HİKÂYELERİ	UYGUN AHMET EKER	2009 Ekim	Tanıtım
76	YAŞASIN HATIRALAR	ERGUN GÖZE	2009 Ekim	Tahlil
77	1915 ERMENİ TEHCİRİ	KÜRŞAT SELİM ŞENOL	2009 Ekim	Tanıtım
78	NEDEN İSLAM’I SEÇİYORLAR	ALİ KÖSE	2009 Ekim	Tahlil
79	YALNIZ DEMOKRAT	FERRUH BOZBEYLİ	2009 Eylül	Tahlil
80	KAYZER DÖNEMİ, WEİMAR CUMHURİYETİ, ATATÜRK ÜLKESİ ANILARIM	ERNST E. HİRSCH	2009 Eylül	Tahlil
81	NEVZAT KÖSOĞLU İLE SÖYLEŞİLER	OSMAN ÇAKIR	2009 Eylül	Tahlil
82	ROMANCILAR KONUŞUYOR	MEHMET NURİ YARDIM	2009 Eylül	Tahlil
83	TEKKE’DEN MECLİS’E SIRA DIŞI BİR ÇELEBİNİN ANILARI	VELED ÇELEBİ İZBUDAK	2009 Eylül	Tanıtım
84	II. MEŞRUTİYET’İN KLASİK PARADİGMALARI	MUSTAFA GÜNDÜZ	2009 Ağustos	Tahlil
85	İŞTE HAYATIM	SAKIP SABANCI	2009 Temmuz	Tanıtım
86	TÜRKİYE’Yİ BÖYLE GÖRDÜM	OGİER CHİSELİN DE BUSBECQ	2009 Temmuz	Tahlil
87	İŞGALCİ	HARUN ÇELİK	2009 Temmuz	Tanıtım
88	BOSNA’DA TÜRK KÜLTÜRÜNÜN İZLERİ	ŞENOL ALPARSLAN	2009 Temmuz	Tanıtım
89	İÇTİHAD’IN İÇTİHAD’I	ABDULLAH CEVDET	2009 Haziran	Tanıtım
90	DAĞI DELEN IRMAK: H.KEMAL KARPAT KİTABI	EMİN TANRIYAR	2009 Haziran	Tahlil
91	İSTANBUL MEKTUPLARI	FATİH KERİMÎ	2009 Oc.-Mayıs	Tahlil
92	CEMAL PAŞA VE ERMENİ GÖÇMENLERİ: 4. ORDU’NUN İNSANÎ YARDIMLARI	HİKMET ÖZDEMİR	2009 Nisan	Tanıtım
93	1915 TARİHLİ RESMİ “ERMENİ RAPORU"	L.M. BOLHOVİTİNOV	2009 Mart	Tanıtım
94	TANBURÎ CEMİL’İN HAYÂTI	MES’UD CEMİL	2009 Mart	Tahlil
95	KIRDAN BAYIRDAN HİKÂYELER	ŞEVKET ARI	2009 Mart	Tahlil
96
97	OSMANLI HANEDANININ SÜRGÜN ÖYKÜSÜ SON OSMANLILAR	MURAT BARDAKÇI	2009 Şubat	Tanıtım
98	ŞEMDİN SAKIK ANLATIYOR	TUNCER GÜNAY	2009 Ocak	Tanıtım
99	ŞU ÇILGIN TÜRKLER	TURGUT ÖZAKMAN	2009 Ocak	Tanıtım
100	İŞİTTİKLERİM, GÖRDÜKLERİM, BİLDİKLERİM	MÜNEVVER AYAŞLI	2008 Aralık	Tanıtım
101	TARİH GELECEKTİR	YUSUF HALAÇOĞLU	2008 Kasım	Tanıtım
102	ALACA SİYASET (SİYASÎ HİKÂYELER)	FERRUH BOZBEYLİ	2008 Ekim	Tanıtım

Doğu’nun Başbuğu Yılma Durak’ın Mamak Mektupları [*]

Ülkücü Hareketin efsane isimlerinden, 70’li yılların MHP’sinin “Eğitimci”lerinden, Doğu’nun Başbuğu ismiyle tesmiye edilen, MHP ve Ülkücü Kuruluşlar davasında idamla yargılanan, Mamak Cezaevi’nde 6 yıl çile dolduran Yılma Durak’ın eşine yazdığı mektuplar uzun zaman önce kendi imkânlarıyla basılmış, kitabın dağıtımı maksada hâsıl olabilecek nitelikte yapılmadığı için çoğu ilgili kişilere dahi ulaştırılamamıştı. Geçtiğimiz aylarda, Gazeteci-Yazar Fatih Bayhan’ın hazırladığı ve editörlüğünü yaptığı, ‘’Doğu’nun Başbuğu Yılma Durak’ın Mamak Mektupları’’ başlığıyla yayımlandı. Yılma Durak ve mektuplara geçmeden önce, kitabın yazarı hakkında birkaç cümle ile şunlar söylenebilir.

Fatih Bayhan, gazeteciliğe muhabir olarak başlar. Başbakanlık, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi muhtelif kurumlarda danışman, basın ve halkla ilişkiler müşaviri olarak çalışır. Yazarın biyografi ve yakın tarih alanında yayınlanmış 23 kitabı bulunmaktadır.

Eser, yazar ve Doğu’nun Başbuğu’nun “Önsöz”ü, yazarın Yılma Durak’ın hayat hikâyesine yönelik giriş yazısından, Durak’ın birini kardeşine, 43’ünü eşine yazdığı mektuplardan, Durak’ın eşi, çocukları ve cezaevindeki dava arkadaşlarının Yılma Bey’in cezaevi günleriyle ilgili anılarından ve 10 civarındaki fotoğraftan oluşmaktadır.

Ülkücü Hareket’in 68 kuşağının sembol isimlerinden olan Yılma Durak sadece memleketi Erzurum’un değil, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin teşkilatlanmasında, gençlerin eğitilmesinde ciddi emekleri olan bir “Eğitimci”dir. Giriş bölümü denilebilecek mektuplar öncesi bölümlerde, Yılma Durak’ın özgeçmişi ile ilgili çok çarpıcı bilgiler bulunmaktadır. Dönemle ilgili okuma ve araştırma yapanların bildiği bir vakıa vardır. Kazım Karabekir; I. Dünya Savaşı, İstiklal Harbi ve sonrasında yüzlerce Müslüman ve gayrimüslim çocuğu himayesine almıştır. Başarılı yetim Türk Çocuklarının bir kısmını da askeri okullara yönlendirmiştir. 1926’daki “Atatürk’e Suikast” davasında Kazım Karabekir’in de yargılandığı davada, bu çocukların babaları gibi gördükleri Kazım Karabekir’in yargılanmasına tepkileri sert olmuştur. İsyan eden bu öğrencilerin bir kısmı askeri okullardan atılmıştır. İşte, Yılma Durak’ın babası da Paşa’ya yapılanları sindiremeyen ve isyan edip, askeri okuldan atılan öğrencilerden biridir. Görülüyor ki, haksızlık karşısında sessiz kalmamayı itiyat haline getirmek, Yılma Durak’a babası Hüseyin Bey’den tevarüs etmiş olsa gerektir.

Yılma Durak ihtilal sonrası günlerde tutuklanır, yaklaşık 6 yıl kadar cezaevinde kalır. Durak, işkencenin her türlüsünü yaşar. Ozan Arif (Şirin), Mamak Cehennemindeki Yusufiyelileri anlattığı uzun şiirinde Yılma Durak’a da atıfta bulunur:

“Ârif bilir, sızmasa başına

Zindan inler ‘Yılma’ların sesine,

Türk’üm diyenleri Türk Ordusuna,

Ezdiren kuvveti bilmek istiyorum!”

         Mektupların ilki 18 Mart 1981, sonuncusu ise 24 Mart 1986 tarihlidir. Yine kitaptan öğrendiğimize göre, Yılma Bey’in eşi Lamia Hanım’ın eşine yazdığı mektuplar yoktur. Sebeb-i hikmeti çok basittir: “Cezaevi yönetimi yetkililerinin kararı doğrultusunda, mektuplar Yılma Bey’in huzurunda okunur ve yırtılır.” Lamia Hanım bu durumu bir ömür boyu unutmayacaktır. Kenan Evren’in cenaze namazı sonrasında, imamın usulden sorduğu “Mevtaya haklarınızı helal ediyor musunuz?” sorusuna, “Haklarımızı helal etmiyoruz, haklarımız haram olsun!” diye protesto eden kişinin isminin Lamia Hanım olduğunu basından öğrenmiştik.

        Mektuplarda, Mamak Cehenneminin tasvirine yönelik pek bir şey yoktur. Mektupların birinde “hücrede iki kişi kalıyoruz” dışında,  pek bir şeye değinilmemiştir. Cezaevindeki günlük rutin yapılanlar hakkında dolgu mahiyetinde malumata değinilir. Muhtemelen dönemin şartları ve eşine karşı kendisinin güçlü olduğunu göstermek içindir. Mektupların tamamında tam bir tevekkül hali, Ziya Gökalp’in Malta Sürgünü’nden eşine yazdığı mektuptaki gibi inanmış bir müminin hal tavrı dikkat çekmektedir.

Mektuplarda mahkemeyle ilgili gelişmeler, okuduğu kitaplar, “vefalı dostlarına” selamlar, dışarıdan gelen haberlerin yorumları, eşine ve çocuklarına olan özlem, okuduğu romanlardan bazı bölümler, cezaevindeki olumlu ruh hali göze çarpmaktadır.

        Yılma Durak’ın eşi Lamia Hanım’a yazdığı mektuplarda, eşine olan tutkusu ve sevgisi dikkat çekmektedir. Hitap cümlesi genelde “Can Hatunum”dur. Lamia Hanım’ı “Sırtımı dayadığım ümit dağımsın”, “Durak ailesinin Sevgili Kılavuzu” “iftiharım”, “zafer tacım”, “Canımın Canı” diye mültefit sıfatlarla nitelendirir. Mektuplarda duygu yoğunluğu ve deneme sıcaklığı vardır. Kitaptan küçük tadımlık bir bölümü paylaştığımızda ilişikteki paragraf karşımıza çıkar: “Ayrı kaldığımız, hasretini duyduğumuz her şey, en küçük ayrıntılarıyla hayatımızı çepeçevre kuşatmakta, gerçek manalarına ulaşmakta o zaman. Hasretin kavurucu sıcaklığında olgunlaşarak dilde bitmeyen tada sahip olmak, rahmet misali yağmur altında suni özenti ile yapılan o gülünç palyaço makyajından kurtularak, pörsümeyen, eskimeyen güzelliğe, kendi aslımıza, içimizdeki mutlak hakikate kavuşmak, gerçek mutluluğu ebediyen fark etmek demek herhalde..”(s.75)

       

        80 İhtilalini cezaevlerinde karşılayan ve ihtilal sonrası orayı Medrese-i Yusufiye’ye çeviren bununla birlikte buradaki Yusuflardan bir ordu haline getiren yüzlerce, binlerce mektup yazılmıştır. Ancak bu mektuplardan bildiğimiz kadarıyla birkaç kitap doğabilmiştir.[**] Galiba, Andre Gide “Yazmak ölümün elinden bir şeyleri kurtarmaktır.” demişti. Durak, bu anlamda görevini yapmıştır. Yılma Durak’ın mektupları ile diğer bazı mektupları kıyasladığımızda, Durak’ın mektuplarındaki sıcaklık, duygu yoğunluğu had safhadadır denilebilir. Son olarak döneme ve Ülkücü Hareketin hafızasına ilgi duyanlara kitabı tavsiye edebiliriz. Bu eseri hazırlayan yazara ve Yılma Bey’e şükranlarımızı sunarız. Kitapta mektuplar ile ilgili hiçbir görselin bulunmaması, bilahare Yılma Durak’a “Doğu’nun Başbuğu” ismini veren dönemle ilgili haber niteliğinde dahi birkaç görselin olmamasını da böylesi bir kitap için eksiklik olarak gördüğümüzü belirtmek isteriz.

Not: Bu yazı İlteriş dergisinin Ocak 2016 tarihli, 8. sayısında yayınlanmıştır.

[*]Fatih Bayhan, “Doğu’nun Başbuğu Yılma Durak’ın Mamak Mektupları: Medrese-i Yusufiyeden Bir Yılma Durak Geçti”, 191 s., 2015, İstanbul, Kayıt Yayınları

[***] Bu konuda takip ettiğim iki eser vardır:  Yaşar Okuyan, O Yıllar: 12 Eylül’den Anılar, Mektuplar ve Belgeler, 390 sayfa, 3. baskı,2010, İstanbul, Doğan Kitap,   Selahattin Arpacı, “Taş Medrese’den Mektuplar”, 192 s., 2015, Ankara, Berikan Yayınevi